سو گیری در پژوهش
سو گیری پژوهش یا Research-bias چیه؟
سو گیری پژوهش یا Research-bias هر گونه انحراف از حقیقته که باعث مخدوش‌شدن نتایج و نتیجه‌گیری اشتباه میشه. سو گیری در هر مرحله از پژوهش ممکنه رخ بده، مثلاً هنگام جمع آوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل داده‌ها، تفسیر، و یا انتشار نتایج. سو گیری پژوهش هم در پژوهش‌های کیفی و هم در پژوهش‌های کمی ممکنه رخ بده.
از اونجایی که سو گیری در همه پژوهش‌ها وجود داره و حذفش دشواره، با آگاهی از انواع سو گیری میتونیم اون‌ها رو به حداقل برسونیم.
- سو گیری اطلاعات (Information bias)
سو گیری اطلاعات، که به اون سو گیری اندازه‌گیری هم گفته میشه، زمانی به وجود میاد که متغیرهای کلیدی مطالعه به طور نادرست اندازه‌گیری یا طبقه‌بندی شده باشن. سو گیری اطلاعات در مرحله جمع‌آوری داده‌ها رخ میده. انواع اصلی سو گیری اطلاعاتی عبارتند از:
سو گیری یادآوری، سو گیری ناظر، سو گیری عملکرد، رگرسیون به میانگین (RTM)
- سو گیری مصاحبه‌گر (Interviewer bias)
سو گیری مصاحبه‌گر از شخصی که مطالعه یا پژوهش رو انجام میده (یعنی شخصی که از مصاحبه‌شوندگان سوال میپرسه) نشات میگیره و ناشی از نحوه پرسیدن سؤالات یا واکنش پژوهشگر به پاسخ‌های دریافتیه.
همچنین سوال از جنسیت، قومیت، طبقه اجتماعی میتونه باعث این سو گیری بشه. سو گیری مصاحبه‌گر همچنین میتونه بر توانایی مصاحبه‌گر برای برقراری ارتباط با مصاحبه‌شوندگان تأثیر بذاره و باعث میشه مصاحبه شونده‌ها در ارائه نظرات صادقانه‌شون در مورد موضوعات حساس یا شخصی احساس راحتی کمتری داشته باشن.
- سو گیری انتشار (Publication bias)
سو گیری انتشار زمانی اتفاق میفته که تصمیم برای انتشار یافته‌های پژوهش بر اساس ماهیت یافته‌ها یا جهت‌گیری نتایج پژوهش باشه. از اونجایی که مجلات دانشگاهی تمایل به انتشار نتایج آماری معنی‌دار دارن، این امر میتونه پژوهشگر رو تحت فشار قرار بده تا فقط نتایج آماری معنی دار رو ارائه بده.
اما شما یادتون باشه که حتی اگه نتایجتون معنی‌دار نشد، باز هم اون‌ها رو ارائه بدین.
- سو گیری پژوهشگر (Researcher bias)
سو گیری پژوهشگر زمانی رخ میده که باورها یا انتظارات پژوهشگر بر طراحی پژوهش یا فرآیند گردآوری داده‌ها تأثیر بذاره. سو گیری پژوهشگر میتونه عمدی (مانند ادعای اینکه مداخله مؤثر بوده) یا ناخودآگاه (مانند اجازه دادن به احساسات شخصی، کلیشه‌ها یا فرضیات بر سؤالات پژوهش) باشه.
سو گیری پژوهشگر گاهی اوقات سو گیری آزمایشگر نیز نامیده میشه، اما به جای طرح‌های آزمایشی، برای همه انواع پروژه‌های تحقیقی اعمال میشه.
- سو گیری پاسخگویی (Response bias)
سو گیری پاسخ یک اصطلاح کلی است که برای توصیف تعدادی از موقعیت‌های مختلف استفاده میشه. که در اون موقعیت‌ها پاسخ‌دهندگان تمایل به ارائه پاسخ‌های درست یا نادرست به سؤالات گزارش دارن، مثل سؤالاتی که در نظرسنجی‌ها یا مصاحبه‌های ساختاریافته پرسیده میشن و به این دلیل اتفاق میفته که وقتی از افراد سؤالی پرسیده میشه (مثلاً در طول مصاحبه)، اون‌ها منابع اطلاعاتی متعددی رو برای ایجاد پاسخ‌های خودشون با هم ادغام میکنن. به همین دلیل، هر جنبه‌ای از یک مطالعه تحقیقاتی ممکنه به طور بالقوه باعث سو گیری پاسخ‌دهنده بشه.
سو گیری پاسخ در تحقیقات پزشکی تجربی هم رخ میده. هنگامی که نتایج بر اساس گزارش‌های بیماران باشه، یک اثر دارونما میتونه رخ بده و بیماران علیرغم دریافت دارونما و نه درمان دارویی فعال، بهبودی را گزارش میکنن.
سوگیری رضایت، ویژگی‌های تقاضا، سوگیری مطلوبیت اجتماعی، تعصب ادبی، سوگیری ترتیب سوال و واکنش افراطی از انواع سوء گیری پاسخگویی هستن.
- سو گیری انتخاب (Selection bias)
سو گیری انتخاب یک اصطلاح کلی هست که موقعیت‌هایی رو توصیف میکنه که در اون‌ها سو گیری در نتیجه عوامل مؤثر بر جمعیت مورد مطالعه وارد پژوهش میشن.
انواع متداول سوگیری انتخاب عبارتند از:
سو گیری نمونه‌گیری یا تعیین، سو گیری فرسایشی، سو گیری خود انتخابی (یا داوطلبانه)، سو گیری بقا، تعصب بدون پاسخ، تعصب تحت پوشش.
- سو گیری شناختی (Cognitive bias)
سو گیری شناختی به مجموعه‌ای از خطاهای قابل پیش‌بینی (یعنی غیر تصادفی) در تفکر اشاره داره که از توانایی محدود ما برای پردازش عینی اطلاعات ناشی میشه. در عوض، قضاوت ما تحت تأثیر ارزش‌ها، خاطرات و سایر ویژگی‌های شخصی ما هستن. این‌ها “میانبرهای ذهنی” ایجاد میکنن که به ما کمک میکنه اطلاعات رو به طور مستقیم پردازش کنیم و سریعتر تصمیم بگیریم. با‌این‌حال، سو گیری شناختی میتونه باعث بشه که ما موقعیت‌ها، اطلاعات یا افراد دیگه رو اشتباه درک یا تفسیر کنیم.
نظرتون برای ما ارزشمنده
دوست عزیز ممنونت میشم اگه این مطلب رو پسندیدی چند خطی در موردش کامنت بذاری
با سپاس
دیدگاهتان را بنویسید
ببخشید، برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید